12 października 2015 roku odbył się w naszej szkole Panel Koleżeński RUN (pod tym skrótem kryje się nazwa programu realizowanego przez Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie we współpracy z ministerialnym Ośrodkiem Rozwoju Edukacji - Rozwijanie Uczenia się i Nauczania, do którego przystąpić mogą szkoły pragnące pracować nad podniesieniem efektów kształcenia, a przez to spełniać wybrane wymagania państwa wobec szkół na poziomie wysokim. Panel koleżeński jest ostatnim etapem do uzyskania Tytułu Szkoły Uczącej Się, przyznawanego na 3 lata i otrzymania certyfikatu potwierdzającego rzeczywistą wysoką jakość działań dydaktycznych szkoły.

         Lubelski Kurator Oświaty- Pan Krzysztof Babisz wystosował z tej okazji list gratulacyjny, w którym podkreślił, że „ Program Szkoły Uczącej Się adresowany jest do szkół odważnych i otwartych na poprawę jakości swojej pracy, do szkół, które potrafią się jej wnikliwie przyglądać, poddawać refleksji i szukać aktywnych rozwiązań swoich problemów (…) Słowa uznania kieruję do Dyrekcji i Nauczycieli, doceniając Państwa trud i determinację w dążeniu do podniesienia jakości własnej pracy”.

         Tego dnia świętowaliśmy sukces- nasza szkoła otrzymała tytuł Szkoły Uczącej Się. Zdobycie tego tytułu było zwieńczeniem realizacji Programu Oceniania Kształtującego. Praca nad programem była możliwa dzięki dużemu zaangażowaniu pani dyrektor- Bożeny Brzozowskiej oraz nauczycieli.

         W naszym Panelu uczestniczyły szkoły , które podobnie jak nasza, wdrażają ocenianie kształtujące: ZPO w Starym Pożogu, Szkoła Podstawowa i Gimnazjum w Białaczowie (pow. opoczyński), Zespół Szkół w Wojcieszkowie (pow. łukowski), Szkoła Podstawowa nr 148 w Warszawie. Panel prowadziła moderator Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie. Paneliści uczestniczyli w spacerze edukacyjnym. Obserwowali działania uczniów i nauczycieli na 6 jednostkach lekcyjnych, wg podanego kryterium sukcesu, analizowali zgromadzone materiały. Przeprowadzili spotkania z nauczycielami, który nie prowadzili lekcji obserwowanych oraz z uczniami. Nauczyciele realizujący obserwowane lekcje uzyskali pełną informację zwrotną od uczestników spaceru.

         Od 2011 roku rozpoczęliśmy wprowadzanie zmian w naszej szkole. Przystąpiliśmy do realizacji programów edukacyjnych we współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej w Warszawie. Celem naszych działań było odejście od tradycyjnego modelu przekazywania wiedzy na rzecz organizowania uczenia się tak, aby uczniowie mogli jak najwięcej uczyć się w szkole , poprzez samodzielne dochodzenie do wiedzy, uczyć się od siebie.

         Braliśmy udział w wielu szkoleniach. Grupa nauczycieli uczestniczyła w Nauczycielskiej Akademii Internetowej (NAI), dyrektor szkoły i liderzy zmiany wzięli udział w wyjazdowych szkoleniach warsztatowych, szkoleniach regionalnych. Odbywały się systematyczne szkolenia rady pedagogicznej, w których razem z nami uczestniczyła aktywne dyrekcja szkoły.. Wszyscy nauczyciele poznali zasady oceniania kształtującego, zostali zapoznani ze spacerem edukacyjnym, OK- obserwacjami, coachingiem nauczycielskim. Braliśmy udział w warsztatach Centrum Edukacji Obywatelskiej temat: Profil Szkoły- Panel, Współpraca z rodzicami, Organizacja pomocy psychologiczno- pedagogicznej, Analiza prac uczniów. Grupa nauczycieli uczestniczyła w dwóch panelach: SUS w Szkole Podstawowej   nr 81 w Warszawie i Panelu RUN w Szkole Podstawowej nr 7 w Świdniku. Pani dyrektor ukończyła Studia Podyplomowe Liderów Oświaty, na których doskonaliła umiejętności wokół oceniania kształtującego, przywództwa edukacyjnego, wdrażania zmian w szkole . Obecnie w ramach Klubu Szkół Uczących Się realizujemy praktykę „Obserwacja Wybranych Uczniów” (OWU). Dzięki tej praktyce chcemy ukierunkować wspólnie działania nauczycielskie na uczenie się uczniów na lekcji.

         Zrealizowaliśmy programy CEO : Ocenianie Kształtujące w Szkole Uczącej Się (SUS-OK ) oraz Rozwijanie Uczenia Się i Nauczania ( RUN), Panel Koleżeński. Do zaprezentowania podczas Panelu wybraliśmy dwie strategie OK., nad którymi pracowaliśmy przez ostatni rok: 1. Określanie i wyjaśnianie uczniom celów uczenia się i kryteriów sukcesu 2. Umożliwianie uczniom korzystania z siebie nawzajem jako zasobów edukacyjnych. Wybraliśmy te strategie OK, aby nasi uczniowie wiedzieli, czego i po co się uczą, a także, by mogli nauczyć się wzajemnej współpracy. Koncentrowaliśmy się przede wszystkim na uczeniu się uczniów na lekcji.

         Prowadziliśmy lekcje w oparciu o model warsztatowy. Organizowaliśmy pracę uczniów w parach i grupach. Wspólnie z uczniami ustaliliśmy zasady pracy w grupie. Wyeksponowaliśmy je w salach lekcyjnych, aby wszyscy uczniowie czuli się odpowiedzialni za powierzone im zadania. Uczniowie, pracujący w parach i grupach, otrzymywali zadania do wykonania, NaCoBeZu do zadań, pracowali w określonym czasie, prezentowali efekty swojej pracy w parach i grupach. Uczenie się w parach, grupach daje uczniom poczucie bezpieczeństwa,  pomaga w procesie uczenia się, rozwija umiejętność współpracy podczas szukania rozwiązań problemu, samodzielnego dochodzenia do wiedzy, uczy świadomego stosowania samooceny i oceny koleżeńskiej.

         Organizowaliśmy spacery edukacyjne, które monitorowały zakres i poziom wdrażanej zmiany przez poszczególnych nauczycieli, prowadziliśmy OK- obserwacje, wspieraliśmy się nawzajem, tworząc Grupy Pomocnych Przyjaciół. W ten sposób staraliśmy się doskonalić swój warsztat pracy i przede wszystkim wspierać uczniów w ich procesie uczenia się.

         W trakcie realizacji programów nawiązaliśmy współpracę z innymi szkołami. Mieliśmy okazję, by wymieniać doświadczenia i spostrzeżenia. Wspólnie z nauczycielami ze Szkoły Podstawowej nr 143 w Warszawie uczestniczyliśmy w warsztatach regionalnych, ucząc się razem nowego modelu pracy na lekcji. Relacjonowaliśmy wzajemnie sukcesy i porażki we wdrażaniu naszych szkolnych zmian.

         Realizacja lekcji według modelu oceniania kształtującego wiąże się z dokładnym zaplanowaniem pracy nauczyciela, pojedynczych zajęć. Przygotowując lekcję OK.-jową, nauczyciel formułuje cele lekcji w języku zrozumiałym dla ucznia, opracowuje kryteria sukcesu do lekcji (Nacobezu), prowadzi zajęcia według określonego wzorca. Podaje zawsze cele lekcji, aby włączyć uczniów w proces uczenia się. Nauczyciel podaje kryteria sukcesu nie tylko do lekcji, ale także do sprawdzianów, form wypowiedzi pisemnych, prac klasowych, prac domowych, prezentacji. W ten sposób uczniowie wiedzą, czego mają się nauczyć na danej lekcji, jakie opanować wiadomości i umiejętności dla zrealizowania celu. Dotychczas mówiliśmy , co będziemy na lekcji robić. Teraz mówimy, czego się nauczymy na tej lekcji.

         Po zapoznaniu uczniów z celami lekcji, prowadzący sprawdza, czy cele, które sformułował, są zrozumiałe dla ucznia, czy wie, jakie są wobec niego oczekiwania.

W trakcie zajęć nauczyciel śledzi tok lekcji, by wspólnie z uczniami poziom realizacji postawionego celu. Odnoszenie się do celu lekcji jest ważnym jej etapem - w ten sposób uczniowie uczestniczą w procesie uczenia się, razem z prowadzącym zmierzają do osiągnięcia zaplanowanego celu lekcji.

         Niezwykle ważnym etapem jest również podsumowanie każdej lekcji- w formie zdań podsumowujących, zadań dla uczniów. Taka organizacja lekcji sprawia, że uczniowie podsumowując czego i na ile nauczyli się podczas lekcji, są cały czas aktywnymi uczestnikami procesu uczenia się, a nie- jak w tradycyjnym modelu nauczania- biernymi słuchaczami. Elementami wspierającymi proces uczenia się na naszych OK.-jowych lekcjach są techniki, jakie nauczyciel może wykorzystać. Należą do nich między innymi: ocena koleżeńska, samoocena, informacja zwrotna, zadanie na dobry początek, pytania kluczowe, praca z wzorcem, komentarz bez stopnia, heksy, zdania podsumowujące. Cenną techniką OK. jest „czas na odpowiedź”. Obowiązuje tu zasada „nie podnoszenia rąk”, pytania zadawane są w formie otwartej, kierowane do wszystkich uczniów. Na odpowiedź uczniowie mają czas podany przez nauczyciela, np. 5-10 sek. Odpowiedź można ustalić w parach, dopytać szybko kolegę, sprawdzić w notatkach. Ważne, aby wszystkich uczestników lekcji zmotywować do myślenia nad rozwiązaniem. Obowiązuje zasada, że błędne odpowiedzi są wykorzystywane do dalszego uczenia się. Nie pozostawia się w OK-ju błędnych odpowiedzi bez ustalenia , dlaczego nie są poprawne.

         Formą komunikacji uczniów z nauczycielem są metodniki- światła w kolorach: zielonym, żółtym i czerwonym. Za pomocą zielonego koloru uczniowie sygnalizują m. in. zrozumienie celu lekcji, poleceń, zakończenie pracy nad zadaniem. Żółty kolor oznacza, że uczniowie oczekują potwierdzenia poprawności wykonywanych zadań, że nie w pełni radzą sobie z pracą, zaś czerwony komunikuje nauczycielowi, że uczeń wymaga pomocy w trakcie pracy na lekcji, nie rozumie realizowanych treści. Jest to sygnał dla nauczyciela „czy na pewno mogę przejść dalej z materiałem, czy może powinienem jeszcze raz wytłumaczyć niezrozumiałe kwestie.”

         Efekty pracy uczniowie mogą ocenić za pomocą oceny koleżeńskiej lub samooceny. Oceniając swoje prace lub innych, uczniowie odnoszą się do podanych kryteriów sukcesu.

         Istotnym elementem w ocenianiu kształtującym , które realizujemy w naszej szkole, jest udzielanie uczniom informacji zwrotnej- w formie ustnej lub pisemnej. Każdy uczeń otrzymuje informację zwrotną do tworzonych form wypowiedzi pisemnych, prac domowych i zadań. Taka informacja zawiera cztery elementy: wskazuje, co uczeń zrobił dobrze, co należy poprawić, jak należy poprawić, jak uczeń ma się dalej rozwijać. Dzięki informacji zwrotnej uczniowie zostają docenieni i wiedzą, nad jakimi umiejętnościami powinni dalej pracować i w jaki sposób mogą poszerzać swoje umiejętności. Taka forma oceny jest przyjazna dla ucznia, wzbudza wewnętrzną motywację do uczenia się. Nie selekcjonuje uczniów na „lepszych i gorszych”.

         Realizując założenia oceniania kształtującego, odnieśliśmy wymierne sukcesy. Dzięki stosowaniu przez nauczycieli celów lekcji i kryteriów zrozumiałych dla ucznia oraz informacji zwrotnej, nasi uczniowie coraz lepiej się uczą, potrafią ze sobą współpracować i   uzyskują wyższe wyniki w nauce. Systematyczna praca uczniów oraz wsparcie rodziców przyczyniło się do podniesienia wyników nauczania. Nasi uczniowie zajęli wysokie miejsca w badaniach edukacyjnych zewnętrznych, w badaniu ogólnopolskim z matematyki DUMA, konkursach przedmiotowych, wojewódzkich i ogólnopolskich. Uczeń klasy szóstej zdobył tytuł laureata w kuratoryjnym konkursie historycznym. Wyniki ze sprawdzianu Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej w Krakowie po klasie VI to 6 stanin z matematyki, 6 stanin z języka angielskiego i 8 stanin z języka polskiego w 9 - stopniowej skali staninowej. Na uwagę zasługuje fakt, że wielu uczniów z języka angielskiego uzyskało 100% poprawnych odpowiedzi, a z języka polskiego wszyscy uczniowie uzyskali wysokie wyniki- powyżej 50-60 % poprawnych odpowiedzi. Wyniki szóstoklasistów ze sprawdzianu zewnętrznego pokazują, że nasi absolwenci opanowali wiadomości i umiejętności na miarę swoich możliwości. To stwarza im ogromne szanse na osiągnięcie kolejnych sukcesów na wyższych stopniach edukacji . Nasze szkolne działania, dobre nauczycielskie praktyki, mieliśmy okazję prezentować w marcu 2015 na Międzynarodowej Konferencji UJ i ORE „Jak budować dobrą szkołę” , w której brała udział dyrekcja naszego Zespołu.

         Nasza szkoła dołączyła do grona Szkół Uczących Się. Nadal będziemy stosować ocenianie kształtujące w naszej codziennej pracy. W ten sposób pomagamy uczniom w ich procesie uczenia się. My- nauczyciele też się uczymy- w ten sposób rozwijamy się, staramy się podążać za dobrymi zmianami w polskiej oświacie.

   Nauczycielki ZPO w Klementowicach:
Katarzyna Mędrek i Agata Borek-Zdunek